“Resmî yasak yok ama fiilî ayrım büyük: 65 yaş üstü hastalar ilaca değil, bürokrasiye yeniliyor.”
En çok kanser, en az tedavi
Türkiye’de kanser vakalarının yarıdan fazlası 65 yaş üstü bireylerde görülüyor.
Ancak bu grup, tedaviye erişimde en fazla zorluk yaşayan kesim.
Son günlerde sosyal medyada sıkça paylaşılan “65 yaşından sonra kanser tanısı alanlara ilaç yok” iddiası büyük yankı uyandırdı.
Resmî olarak böyle bir yasak bulunmasa da, yaşlı kanser hastalarının modern ilaçlara erişimi pratikte oldukça sınırlı.
Resmî yasak yok ama fiilî engeller var
Sağlık Bakanlığı ya da SGK mevzuatında “65 yaşından sonra ilaç verilmez” gibi bir madde yok.
Ancak pahalı “akıllı” kanser ilaçlarının çoğu geri ödeme listesinde yer almıyor.
Bu ilaçları almak isteyen hastalar ya dava açmak zorunda kalıyor ya da ilacı kendi imkânlarıyla satın alıyor.
Birçok hasta için bu maliyet aylık yüz binlerce lirayı bulabiliyor.
Geçtiğimiz yıl 70 yaşındaki bir hastanın ilacı SGK tarafından karşılanmayınca dava açıldı.
Mahkeme, “İlacın ödenmemesi yaşam hakkının ihlali anlamına gelir” diyerek hastayı haklı buldu.
Ancak herkes aynı mücadeleyi verebilecek güce sahip değil.
Yaş, dolaylı bir ayrımcılık nedeni
Onkoloji uzmanları, yaşlı hastaların tedavi planlarının çoğu zaman yaş, ek hastalıklar ve ilaç etkileşimleri nedeniyle farklı değerlendirildiğini söylüyor.
Bu tıbben gerekçelendirilebilir olsa da, uygulamada yaşlıların modern tedavilere erişimini engelleyen fiilî bir ayrımcılığa dönüşüyor.
Avrupa ülkelerinde onaylanmış birçok yeni kanser ilacı, Türkiye’de hâlâ geri ödeme dışında.
Bürokratik süreçlerin uzaması, özellikle emekli ve yaşlı hastaların hayati ilaçlara ulaşmasını geciktiriyor.
“İlaç yok” değil, “ilaç var ama ulaşamıyoruz”
Türkiye’de her yıl on binlerce yeni kanser vakası tespit ediliyor.
Ancak yaşlı hastaların büyük bölümü “yaşına uygun değil” denilerek geleneksel tedavilere yönlendiriliyor.
Gerçek neden çoğu zaman tıbbi değil, ekonomik ve idari.
Yeni ilaçlar çok pahalı, geri ödeme süreci karmaşık, bilgiye erişim zor.
Sonuçta “ilaç yok” değil; “ilaç var ama yaşlı hastaya ulaşmıyor.”
Sağlık hakkı yaşla sınırlanamaz
Anayasa ve uluslararası sözleşmelere göre herkesin eşit sağlık hizmeti hakkı var.
Bir hastanın yalnızca “yaşlı” olduğu için tedaviye erişememesi, yaşa dayalı ayrımcılıkanlamına geliyor.
Uzmanlar, “Yaşlılık, tedaviden vazgeçme nedeni değil, sistemin daha koruyucu olması gereken bir dönemdir” diyor.
Bugün ise sağlık sistemi, yaşlı bireyleri tedavi merkezinin dışına itiyor.
Uzmanlar: “Bu durum kamu sağlığı krizine dönüşüyor”
Onkoloji uzmanı Prof. Dr. Şuayip Yalçın, yaşlı kanser hastalarının yaşadığı erişim zorluklarının bireysel değil, toplumsal bir sorun haline geldiğini söylüyor:
“Yaşlı nüfus artıyor, kanser oranı artıyor ama yaşlı hastalar tedavi dışı kalıyor. Bu tablo sürdürülemez.”
Yaşlı hastalar genellikle klinik araştırmalara dahil edilmediği için, yaşa uygun dozaj ve ilaç verisi de yetersiz.
Bu yüzden “yaşlılara uygun değil” denilen birçok ilaç aslında yeterince test edilmemiş durumda.
Çözüm: Yaşlıyı değil, sistemi değiştirin
Uzmanlara göre çözüm üç başlıkta özetlenebilir:
- Geri ödeme listeleri güncellenmeli. Yeni onaylı kanser ilaçları yaş sınırı gözetmeden kapsama alınmalı.
- Yaşlılar için özel tedavi kılavuzları hazırlanmalı.
- Bürokrasi azaltılmalı. Hastalar dava açmadan ilaçlarına ulaşabilmeli.
Ayrıca Sağlık Bakanlığı’nın, yaşlı kanser hastalarına özel bir “ilaç erişim izleme sistemi” kurması öneriliyor.
Böylece hangi yaş gruplarının hangi ilaçlara erişemediği net biçimde izlenebilir.
Son söz: Yaş değil, yaşam hakkı önemli
“65 yaşından sonra ilaç yok” ifadesi tam anlamıyla doğru olmasa da, uygulamada yaşlı hastaların tedaviye erişimi ciddi biçimde kısıtlı.
Bu durum, sadece bir sağlık değil; insan onuru ve eşitlik sorunu.
Yaşlılık, hayatın sonu değil; toplumun hafızası, emeği ve tecrübesidir.
Bu insanları kanserle mücadelede yalnız bırakmak vicdanen ve hukuken kabul edilemez.
Türkiye’nin sağlık politikaları, “ilaç var ama yaşlıya yok” anlayışını değil;
“yaşlı da insandır, onun da tedavi hakkı vardır” anlayışını benimsemelidir.
Editör notu:
Bu haber, kamuoyunda geniş yankı uyandıran “65 yaş üstü kanser hastalarına ilaç verilmiyor” iddiasını inceleyen güncel veriler, uzman görüşleri ve mahkeme kararları ışığında hazırlanmıştır.
