Türkiye’de uygulanan gelir vergisi sistemi, özellikle ücretliler açısından yeniden tartışma konusu oldu. Yılın ilk aylarında görece kabul edilebilir bir net maaş alan çalışanlar, aylar ilerledikçe daha yüksek vergi dilimlerine giriyor; fazla mesai, döner sermaye ve ek ödemeler ise kazanç artışı yerine daha fazla vergi kesintisine yol açıyor. Bu durum, kamuoyunda “çalıştıkça kaybeden, aylar geçtikçe fakirleştiren ücret sistemi” eleştirilerini güçlendiriyor.
Vergi Dilimleri Ücretliyi Vuruyor
Mevcut gelir vergisi tarifesinde ücretliler için oranlar %15’ten başlayıp %40’a kadar yükseliyor. Vergi dilimlerinin sınırları her yıl güncellense de, enflasyon karşısında yetersiz kaldığı yönünde yaygın bir görüş bulunuyor. Ekonomi haberlerinde yer alan değerlendirmelere göre, birçok çalışan yılın ortalarına gelmeden %20 ve %27’lik vergi dilimlerine giriyor; bu da maaş artışı olmamasına rağmen net gelirlerin düşmesine neden oluyor
Uzmanlar, bu durumun özellikle sabit gelirli memur ve işçiler üzerinde ciddi bir yük oluşturduğunu belirtiyor. Fazla çalışmanın ya da ek gelir elde etmenin, daha fazla kazanç yerine daha fazla vergi anlamına gelmesi, sistemin temel çelişkisi olarak gösteriliyor.
“Çalışanın Cezalandırıldığı Bir Sistem” Eleştirisi
Medya analizlerinde ve sendikal değerlendirmelerde, artan oranlı vergi sisteminin teoride adalet amaçlasa da pratikte ücretliler aleyhine işlediği vurgulanıyor. Vergi dilimlerinin, yeniden değerleme oranı ve gerçek enflasyon dikkate alınmadan belirlenmesi nedeniyle çalışanların yıl içinde hızla üst dilimlere geçtiği ifade ediliyor
Bu tablo, çalışanların motivasyonunu düşürürken, “fazla çalışmanın karşılığı neden daha az maaş oluyor?” sorusunu da beraberinde getiriyor. Ekonomi çevreleri, bu durumun kayıt dışılığı teşvik edebileceği ve çalışma barışını zedelediği uyarısında bulunuyor.
Çözüm Önerileri Gündemde
Tepkilerle birlikte çözüm önerileri de daha yüksek sesle dile getirilmeye başlandı. Öne çıkan talepler arasında:
- Vergi dilimlerinin ücretliler için tamamen kaldırılması,
- Ya da gelir vergisi oranının %15’te sabitlenmesi,
- En azından vergi dilimlerinin enflasyona endeksli ve yıl içinde erimeyi önleyecek şekilde yeniden düzenlenmesi
yer alıyor. Bu önerilerin, çalışanların yıl boyunca aynı emeğe karşılık aynı net geliri almasını sağlamayı hedeflediği belirtiliyor
Sürdürülebilirlik Sorgulanıyor
Ekonomi yorumcularına göre, mevcut haliyle gelir vergisi uygulaması, ücretliler için sürdürülebilir olmaktan uzak. Çalıştıkça daha fazla vergi ödenmesi ve reel gelirin düşmesi, sadece bireysel refahı değil, iç tüketimi ve genel ekonomik dengeleri de olumsuz etkiliyor.
Vergi dilimleri tartışması, önümüzdeki dönemde hem ekonomi yönetiminin hem de sosyal tarafların gündeminde olmaya devam edecek gibi görünüyor. Kamuoyunda ise beklenti net: Çalışanı yoksullaştıran değil, emeği koruyan ve adil paylaşımı esas alan bir vergi sistemi.
