Türkiye’de çalışanların gelir vergisi kesintilerinde yapabileceği indirimler arasında yer alan hayat sigortası ve şahıs sigortası primleri, maaşlarda doğrudan artış sağlayan önemli bir mali avantaj haline geldi. Uzmanlara göre birçok çalışan bu haktan habersiz olduğu için her ay fazladan vergi ödüyor. Oysa mevzuat, hem birikimli hayat sigortalarını hem de ölüm, kaza, hastalık gibi risklere karşı yapılan şahıs sigortalarını, belirli oranlarda gelir vergisi matrahından düşmeimkânı sunuyor.
■ Hangi sigortada ne kadar indirim yapılabiliyor?
Mevzuata göre çalışanlar, kendilerinin, eşlerinin ve küçük çocuklarının adına ödedikleri şahıs sigortası primlerini gelir vergisi matrahından indirebiliyor. Uygulamada iki önemli kategori bulunuyor:
1) Birikimli hayat sigortası
- Ödenen primin %50’si, gelir vergisi matrahından indirilebiliyor.
- Hem tasarruf hem de yaşam güvencesi sağlayan bu poliçeler, çalışanlar için çift taraflı bir kazanç yaratıyor.
2) Ölüm, kaza, hastalık, sağlık, engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigortaları
- Bu sigorta türlerinde ödenen primlerin %100’ü vergi matrahından düşülebiliyor.
- Kapsama giren poliçeler çoğunlukla risk odaklı olduğu için devlet teşviki daha yüksek tutuluyor.
Bu indirimler maaş hesabına doğrudan yansıyor ve çalışanların net gelirini artırıyor.
■ Örnek hesap: 30.000 TL matrahlı bir çalışanın cebine ne kadar yansır?
Ekonomistler, örnek bir çalışan üzerinden durumu şöyle özetliyor:
➡ Aylık vergi matrahı: 30.000 TL
➡ Vergi dilimi: %15
Durum 1: Çalışan aylık 1.000 TL birikimli hayat sigortası yaptırırsa
- 1.000 TL’nin %50’si = 500 TL matrahtan düşülür.
- 500 TL × %15 vergi oranı = 75 TL daha az vergi kesilir.
- Çalışanın net maaşı 75 TL artar.
Durum 2: Çalışan aylık 1.000 TL ölüm–kaza–hastalık gibi şahıs sigortası yaptırırsa
- 1.000 TL’nin %100’ü matrahtan düşülür.
- 1.000 TL × %15 vergi oranı = 150 TL daha az vergi kesilir.
- Çalışanın maaşı 150 TL artar.
Uzmanlar bu durumu “hem güvence hem tasarruf hem de maaşa doğrudan yansıyan bir teşvik” olarak niteliyor.
■ Çalışanların çoğu indirim hakkını bilmiyor
Finans danışmanları, çalışanların çok büyük kısmının hayat sigortası primlerinin gelir vergisi avantajı sağladığını bilmediğini belirtiyor. Özellikle bordrolu çalışanlar, özel sağlık sigortası veya hayat sigortası yaptırdıklarında maaşlarında artış olacağını yeni yeni fark etmeye başladı.
Danışmanlara göre çalışanların yapması gereken tek şey, sigorta primlerine ilişkin makbuzları bordro hesabını yapan birime iletmek. Bu işlem sonrasında indirim otomatik olarak maaşa yansıyor.
■ Mevzuatın sağladığı bu teşvik, neden önemli?
Ekonomistlere göre Türkiye’de özellikle orta gelir grubu çalışanlar için vergiden sağlanacak küçük avantajlar bile aylık gelirde hissedilir fark yaratıyor. Mevzuatta sigorta primlerine verilen vergi teşviki hem çalışanların kendilerini güvence altına almasına hem de tasarruf eğilimlerinin artmasına katkı sağlıyor.
Ayrıca devletin bu alandaki teşvik politikasının iki temel hedefi olduğu belirtiliyor:
- Bireysel tasarrufları artırmak: Birikimli hayat sigortaları, uzun vadeli tasarrufa yönlendiren araçlar arasında yer alıyor.
- Toplumsal risk yönetimini güçlendirmek: Ölüm, kaza, hastalık gibi sigortaların teşvik edilmesi, bireylerin ve ailelerin ekonomik şoklara karşı korunmasını sağlıyor.
■ Vergi avantajı büyüyor: Dilim arttıkça indirim de artıyor
Önemli bir nokta da şu: Çalışanların vergi dilimi yükseldikçe indirim etkisi artıyor.
Örneğin vergi dilimi %20 olduğunda aynı örnekteki birikimli hayat sigortası için vergi avantajı 100 TL’ye, risk temelli şahıs sigortası için 200 TL’ye çıkıyor.
Bu nedenle uzmanlar, sigorta yaptırmayı düşünen çalışanların yıllık gelir vergisi dilimlerine de dikkat etmelerini öneriyor.
■ Sonuç: Çalışanın cebine doğrudan dokunan bir teşvik
Hayat sigortası ve şahıs sigortaları için sağlanan vergi indirimleri, uzun süredir mevzuatta yer almasına rağmen son dönemde çalışanlar arasında yeniden gündeme geldi. Hem çalışanı koruyan hem de maaşını artıran bu uygulama, özellikle ekonomik dalgalanmaların yoğun olduğu dönemde önemli bir avantaj sunuyor.
Ekonomistler, “Bu hak kullanıldığında çalışanlar yılda binlerce lira tasarruf edebilir. Hem kendinizi güvence altına alırsınız hem de daha az vergi ödersiniz” diyerek çalışanları bilgilendiriyor.
